“Auto-Brewery Sendromu”
(Otomatik Bira Sendromu)
Auto-Brewery Sendromu” (Otomatik Bira Sendromu), nadir görülen ve vücudun bağırsaklarında aşırı miktarda maya bulunması nedeniyle kişinin karbonhidratları alkole dönüştürmesiyle ortaya çıkan bir tıbbi durumdur. Kişi alkol almamış olsa bile vücudu içki içmiş gibi alkol üretir ve bu durum, kandaki alkol seviyesinin yükselmesine neden olabilir. Tıbbi olarak belgelenmesi zordur ve toplumda pek bilinmez. Ancak bu sendrom, özellikle ceza hukuku ve trafik hukuku açısından hukuki sorumluluk tartışmalarına neden olabilir.
Bilindiği üzere 2025 yılında alkollü araç kullanma cezası, 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 48/5 maddesi gereğince 9.268 TL para cezası ve ehliyete 6 ay el konulmasıdır. Aynı zamanda araç trafikten men edilebilir.
1. Trafik Cezaları ve Ceza Hukuku Kapsamında;
Auto-Brewery sendromuna sahip kişiler, alkol almadıkları halde ehliyet kontrolünde yapılan alkol ölçümlerinde pozitif sonuç verebilir. Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Karayolları Trafik Kanunu (KTK) kapsamında, alkol etkisinde araç kullanmak yukarıda bahsettiğimiz gibi ciddi yaptırımlar doğurur. Ancak bu durumun kişinin iradesi dışında gelişmesi ve tıbbi belgelerle ispatlanabilmesi halinde, ceza sorumluluğu yönünden "kast" ve "kusur" unsurları tartışmalı hale gelir.
Örnek:
Eğer bir kişi Auto-Brewery Sendromu nedeniyle alkollü çıkarsa, bu durum tıbbi belgelerle kanıtlanabilirse, hakkında açılacak cezai veya idari süreçlerde "kusursuzluk" veya "ayırt etme gücünün olmaması" ilkelerine dayanılarak savunma yapılabilir ve tarafına tutulan idari yaptırımın sorumluluklarından kurtulabilir.
2. Sigorta ve Tazminat Hukuku Bakımından;
Alkollü sayıldığı için geçerli sayılmayan trafik sigortaları veya kasko sözleşmeleri de bu sendrom nedeniyle tartışmalı hale gelebilir. Sigorta şirketleri, kazanın alkol etkisiyle meydana geldiğini iddia ederek ödeme yapmaktan kaçınabilir. Ancak kişinin bu sendroma sahip olduğu ve durumun iradesi dışında geliştiği doktor veya bilirkişi raporları ile ispatlanırsa, sigorta şirketinin kazadaki karşılaması gereken kalemleri karşılama yükümlülüğü doğar.
3. İş Hukuku Bakımından;
İş yerinde alkol yasağı bulunan durumlarda bu sendroma sahip olan bir çalışanın alkollü çıkması, iş akdinin feshine neden olabilir. Ancak burada da, geçerli bir tıbbi teşhis ve çalışanın bu durumu işverene önceden bildirmiş olması önemli rol oynar. Aksi halde, "haklı nedenle fesih" tartışmaları gündeme gelebilir, işe iade davaları açılabilir.
Auto-Brewery Sendromu, tıbbi olarak ispatlanması hâlinde bazı hukuki yaptırımlardan kurtulmak ya da hafifletici neden sunmak için kullanılabilir. Ancak her durumda geçerli bir teşhis, uzman doktor raporu ve sürecin dikkatli yönetilmesi şarttır. Bu sendroma sahip kişiler, haklarını koruyabilmek için tıbbi raporlarını saklamalı ve gerekiyorsa hukuki destek almalıdır.
Av. Batu Atabek