İş hayatı, kariyer hedeflerimizi gerçekleştirdiğimiz bir alan olmasının yanı sıra, maalesef zaman zaman yıpratıcı ve zorlayıcı durumlarla karşılaştığımız bir yer haline de gelebilir. Bu durumların en ağırı ve en yıkıcı olanı şüphesiz mobbing, yani psikolojik tacizdir.

​

Eğer işyerinizde sistematik olarak yıldırmaya, aşağılanmaya veya baskı altına alınmaya maruz kaldığınızı düşünüyorsanız, yalnız olmadığınızı ve kanunların sizi koruduğunu bilmelisiniz. Bu rehber, mobbinge karşı haklarınızı ve atmanız gereken adımları anlamanız için hazırlandı.

 

Mobbing Nedir? Hangi Davranışlar Mobbing Sayılır?

 

Hukuki olarak mobbing; bir veya birden fazla kişinin, bir başka kişiyi hedef alarak, belirli bir süre boyunca sistematik, kasıtlı ve sürekli bir şekilde gerçekleştirdiği her türlü aşağılayıcı, küçük düşürücü ve psikolojik baskı içeren davranıştır.

​

Yargıtay kararlarına göre, bir davranışın mobbing sayılabilmesi için anlık bir öfke patlaması veya tek seferlik bir anlaşmazlık olması yeterli değildir. (Hukuk Genel Kurulu 2017/3017 E. , 2018/99 K)

​

Temel unsurlar şunlardır:

• Süreklilik: Davranışların belirli bir zamana yayılması.

• Sistemli Olma: Tacizin bilinçli ve planlı bir şekilde yapılması.

• Kasıt: Mağduru yıldırma, pasifize etme ve işten uzaklaştırma amacının olması.

​

Örnek Mobbing Davranışları:

• Sürekli olarak sözünüzün kesilmesi, yok sayılmanız.

• Başkalarının yanında aşağılanmanız, alay edilmeniz.

• Performansınız hakkında asılsız söylentiler çıkarılması.

• Kapasitenizin çok altında veya uzmanlık alanınızla ilgisiz görevler verilmesi.

• Sosyal olarak dışlanmanız, önemli toplantılara çağrılmamanız.

• Tehdit, hakaret veya kaba davranışlara maruz kalmanız.

- Çalışma yerinin sürekli değiştirilmesi mobbing sayılmaz (9. Hukuk Dairesi., Esas. 2014/12642 Karar. 2015/25859 T. 16.9.2015)

 

İşverenin Mobbingi Önleme Yükümlülüğü

 

Türk Borçlar Kanunu ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, işverene net bir sorumluluk yükler: İşveren, çalışanının kişiliğini korumak ve işyerinde psikolojik tacizi önlemek için gerekli tüm tedbirleri almak zorundadır.

​

Bu sadece bir tavsiye değil, yasal bir yükümlülüktür. İşveren, işyerinde dürüstlük ilkelerine dayalı, güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı sağlamakla mükelleftir. Bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi, hukuki olarak sorumlu tutulmasına neden olur.

​

​Hukuk Genel Kurulu         2015/2274 E.  ,  2018/1428 K.

"Ülkemizde 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’ndan önceki dönemde özel bir düzenleme olmamasına rağmen, çalışanların maruz kaldıkları psikolojik taciz, hizmet sözleşmesinin taraflara yüklediği borçlar ve ödevler kapsamında değerlendirilmiştir. Buna göre, psikolojik taciz eylemi, işverenin işçiyi koruma (gözetme) ve eşit davranma borçlarına aykırılık oluşturmaktadır. Bunun yanında, psikolojik taciz aynı zamanda, işçinin kişilik haklarına da müdahale niteliği taşıması dolayısıyla, buna ilişkin hukuki yolların da kullanılması gündeme gelebilir.

​

Mülga 818 sayılı Borçlar Kanunu'nun 332’nci maddesinde işçinin, iş görme yükümlülüğü çerçevesinde maruz kalacağı tehlikelere karşı işverenin gerekli tedbiri alması gerektiği hususu düzenlenmişti. Bu düzenleme, işverenin işçiyi koruma (gözetme) borcunun temelini oluşturuyordu. Buna karşılık 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununda “İşçinin Kişiliğinin Korunması” başlıklı 417’nci maddesinde psikolojik taciz terimine açıkça yer verilmiş ve işçinin kişiliğinin korunması yoruma yer vermeyecek biçimde özel olarak düzenlenmiştir. Buna göre;

​

“İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.

İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak; işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür.

​

İşverenin yukarıdaki hükümler dâhil, kanuna ve sözleşmeye aykırı davranışı nedeniyle işçinin ölümü, vücut bütünlüğünün zedelenmesi veya kişilik haklarının ihlaline bağlı zararların tazmini, sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk hükümlerine tabidir.”

​​

Mobbing Karşısında Hukuki Haklarınız Nelerdir?

​

Mobbinge maruz kaldığınızda kanunlar size çeşitli haklar tanımaktadır:

1. İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı: İşverenin gerekli önlemleri almaması veya mobbingin bizzat işveren veya vekili tarafından yapılması durumunda, İş Kanunu uyarınca iş sözleşmenizi derhal feshedebilirsiniz. Bu durumda kıdem tazminatı ve diğer haklarınızı talep edebilirsiniz.

2. Manevi Tazminat Talebi: Mobbing, kişilik haklarınıza doğrudan bir saldırıdır. Bu nedenle, yaşadığınız manevi acı ve yıpranma için mobbing uygulayan kişilere ve işvereninize karşı manevi tazminat davası açma hakkınız vardır.

3. Çalışmaktan Kaçınma Hakkı: Mobbing, sağlığınızı ve güvenliğinizi ciddi ve yakın bir tehlikeye sokuyorsa, durumu işverene veya iş sağlığı güvenliği kuruluna bildirerek, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilirsiniz. Bu süre zarfında ücretiniz ve haklarınız işlemeye devam eder.

 

Peki Mobbing Nasıl İspatlanır?

 

Mobbing davalarında en kritik konulardan biri ispattır. Mahkeme, mobbingin varlığına karar verirken "yaklaşık ispat" ilkesini arar. Yani, iddialarınızı hayatın olağan akışına uygun ve tutarlı delillerle desteklemeniz genellikle yeterlidir.

​

İspat için kullanabileceğiniz araçlar:

• Tanık Beyanları: Olaylara şahit olan diğer iş arkadaşlarınızın tanıklığı çok önemlidir.

• E-postalar ve Mesajlaşmalar: Size gönderilen aşağılayıcı, tehditkar veya uygunsuz içerikli e-postalar, şirket içi yazışmalar veya telefon mesajları güçlü birer delildir.

• Tutanaklar ve Resmi Bildirimler: Durumu işverene veya insan kaynaklarına yazdığınız dilekçeler, ihtarname veya tutanaklar.

• Sağlık Raporları: Mobbing nedeniyle yaşadığınız stres, anksiyete, depresyon gibi sağlık sorunları için aldığınız doktor ve psikolog raporları.

• Performans Değerlendirmeleri: Öncesinde başarılı olan performansınızın mobbing başladıktan sonra haksız yere düşük gösterilmesi.

 

Adım Adım Ne Yapmalısınız?

 

1. Sakin Kalın ve Kanıt Toplayın: Yaşadığınız her olayı (tarih, saat, yer, kimlerin olduğu, ne söylendiği/yapıldığı) not alın. İlgili e-postaları, mesajları ve belgeleri saklayın.

2. Durumu Resmi Olarak Bildirin: Mümkünse, durumu yazılı bir dilekçe ile insan kaynakları departmanına, üst yöneticinize veya iş sağlığı ve güvenliği kuruluna bildirin.

3. Sağlığınızı Önemseyin: Yaşadıklarınızın ruh ve beden sağlığınızı etkilemesi doğaldır. Profesyonel tıbbi veya psikolojik destek almaktan çekinmeyin. Bu raporlar, hukuki süreçte de size yardımcı olacaktır.

4. Hukuki Destek Alın: Sürecin en başında bir iş hukuku avukatına danışmak, haklarınızı tam olarak öğrenmeniz ve en doğru adımları atmanız için kritik öneme sahiptir.

​

Sonuç olarak, işyerinde mobbing kaderiniz değildir. Bu, hukuka aykırı bir eylemdir ve buna karşı kendinizi savunma hakkınız vardır. Doğru adımları atarak ve profesyonel destek alarak bu zorlu süreci yönetebilir ve haklarınızı koruyabilirsiniz.

​

Av. Batu Atabek

​

Yasal Bilgilendirme: Bu metin, hukuki bir meselede genel bir çerçeve sunmak amacıyla ve yalnızca bilgilendirme hedefiyle kaleme alınmıştır. İçerdiği bilgiler, yazarın o anki hukuki görüşünü yansıtmakta olup, somut bir olaya veya kişiye özgü hukuki tavsiye, danışmanlık veya avukat-müvekkil ilişkisi kurma amacı taşımamaktadır.

​

Bu içeriğe dayanarak hukuki bir yola başvurulması, telafisi zor veya imkansız zararlara yol açabilir. Her hukuki durum, kendine özgü somut koşullar çerçevesinde değerlendirilmelidir. Bu nedenle, mevcut hukuki sorununuzla ilgili olarak yetkili bir avukata danışmanız önemle tavsiye edilir.